فولادی
انواع ورق آهنی
-ورق روغنی ( ورق نورد سرد)
تولید ورق سرد به این شکل است که دارای غلتک هایی در بالا و پایین می باشد که وظیفه تعیین ضخامت ورق و نگهدارنده ورق را به عهده دارند تا از خم شدن جلوگیری شود. فرآیند تولید این نوع ورق بر اساس نیروی کششی و فشاری می‌باشد. و بعد به مرحله اسید شویی رفته تا لایه اکسیدی ورق از بین برود و در انتها به مرحله‌ای می‌رود که برای جلوگیری از تنش حرارتی از شعله مستقیم به ورق خودداری می کنند که به این مرحله گرمایش می گویند. در مرحله بعد از دمای گرمایش ورق کم شده که به این مرحله همگن سازی می گویند. در انتها به مرحله خنک سازی می‌رسد و به تدریج خنک میشود.
این نوع ورق در کارخانه بر اثر نیرو با غلتک ها به ضخامت مورد نظر تبدیل میشود.این ورق به دلیل آلیاژهایی که دارد قابلیت کشش دارد و در اثر نیروی وارده شکسته نمی‌شود.
ضخامت های ورق روغنی از ۰.۳ تا ۳ میلیمتر می‌باشد و عرض استاندارد آنها از ۱۰۰ تا ۱۲۵ سانتیمتر می‌باشد.
ورق روغنی خود به سه دسته تقسیم میشود:
- ورق معمولی با استاندارد St ۱۲
- ورق نیمه کششی با استاندارد St۱۳
- ورق فوق کششی با استاندارد St۱۴
ورق روغنی St۱۴ تاریخ مصرف معینی دارد و پس از انقضای تاریخ مصرف آن به St۱۲ تبدیل می شود و از استحکام آن کاسته میشود.
ورق های EK۲ جزو ورق های روغنی هستند که با لعاب کاری می توان در صنایعی چون لوازم آشپزخانه استفاده کرد.
-ورق گرم (ورق سیاه)
ورق گرم طی فرآیند حرارتی ۷۶۰ درجه سانتی گراد نرم و شکل پذیر می شود. به ورق های ۱ تا ۶ میلیمتر را ورق نازک و از ۶ میلیمتر بالاتر را ورق ضخیم یا پلیت می گویند.
ورق سیاه به وسیله نورد گرم تولید شده و برای اندازه گیری کیفیت آن از نماد ST استفاده می کنند. این شاخص بین ST۳۳ تا ST۵۲ می باشد.
از بین این شاخص ها که بیشترین طرفدار را دارد ورق ST۳۷ سختی معمولی داشته و برای مصارف ساختمانی و ساخت سوله استفاده می شود.اما ورق ST۵۲ بیشترین سختی را دارد و خمش و کشش را تحمل نمی کند.
به طور کلی این نوع ورق در دو نوع صنعتی و ساختمانی به بازار عرضه میشود:
الف. ورق صنعتی: استاندارد SPHT۴ و SPHT۳و SPHT۲و SPHT۱ و ورق A۵۹۶- GR در تولید مخازن نفتی و لوله تحت فشار کاربرد دارد.
ب. ورق ساختمانی DD۱۱ و DD۱۲ و DD۱۳و STW۲۲ جزو ورق سیاه نرم هستند.که در کشتی سازی و ماشین آلات سنگین کاربرد فراوانی دارند.
ورق API برای ساخت لوله های نفت و گاز مورد استفاده قرار می گیرد.
ورق های گرید Grade A۲۸۳, A۵۳۷, A۵۱۶, C در ساخت مخازن تحت فشار مورد استفاده قرار می گیرد.
ورق های گرید S۳۵۵, S۲۵۵, St۵۲, St۳۷ در ساختمان مورد استفاده می شود.
ورق گرید A در صنایع دریایی مورد استفاده قرار می گیرد.
2-آلیاژی :
فولاد به خودی خود فلزی آلیاژی است که از کربن، سیلیسیوم، منگنز، فسفر و گوگرد تشکیل شده است و امروزه در شکلهای متنوعی همچون شمش، ورق، صفحه، میله، لوله و… تولید می شود. این پنج عنصر در هر فولادی با درصدهای مختلف یافت می شوند و بدون وجود آنها فولادی به دست خواهد آمد که به ندرت قابل استفاده است. در بسیاری از مواقع تولیدکنندگان به فولادی با ویژگی های خاص برای تولیدات خود نیاز دارند و به همین علت به این فولاد، عناصر آلیاژی دیگری مانند کروم، نیکل، مولیبدن و غیره افزوده که به آن فولاد آلیاژی یا ورق آلیاژی می گویند. به عبارت دیگر، ورق آلیاژی هر نوع فولادی است که به آن، جدا از کربن، یک یا چند عنصر دیگر برای دستیابی به خصوصیات مطلوب تر اضافه شده باشد. این عناصر آلیاژی برای به وجود آوردن ویژگیهای مختلفی نظیر استحکام، درخشش، مقاومت در برابر سایش و مقاومت در برابر خوردگی اضافه می شوند. مقدار این عناصر از 1 تا 50 درصد متغیر است.
-ورق آلیاژی A516
مشابه اکثر ورق های آلیاژی این محصول هم در دسته ورق های گرم قرار میگیرد. ورق آلیاژی A516 در حقیقت در یک دسته کلی تر محصولات به نام ورق های آتشخوار قرار میگیرد. این نوع ورق ها به دلیل مقاومت بالایی که در برابر حرارت دارد با نام ورق آتشخوار شناخته میشوند. از دیگر انواع ورق آلیاژی در این نوع میتوان به ورق ۱۷Mn4 اشاره کرد.
این نوع ورق آلیاژی در ۴ گرید اصلی ۵۵، ۶۰، ۶۵ و ۷۰ تولید و با نام‌های A516 Gr 65، A516 Gr 60، A516 Gr 55 و A516 Gr 70 تولید و راهی بازار میشود. ترکیب شیمیایی این محصول در گریدهای مختلف تفاوت اندکی با یکدیگر دارند اما همین تفاوت اندک کافی است تا شاهد خواص مختلف بین این گریدهای ورق آلیاژی A516 باشیم. به همین دلایل یکی از مسائل اصلی که هنگام خرید این محصول باید به آن توجه کرد گواهینامه های معتبر محصول است. این گواهینامه ها محصول را از نظر ترکیب شمیایی و خواص مکانیکی مثل مقاومت کششی تایید می کنند.
به واسطه خواص این نوع ورق‌ها کاربرد اصلی آنها در ساخت مخازن حرارتی با دمای کاری بالا می‌باشد. برای ساخت این مخازن که عمدتا در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی کاربرد دارد.
-ورق آلیاژی A283
این نوع ورق آلیاژی به دلیل کاربردی که در ساخت مخازن مختلف پرفشار و کم فشار دارد در زیر گروه ورق های مخزنی قرار میگیرد. قابلیت خمکاری و خواص جوشکاری این ورق باعث شده تا از آن به طور ویژه در ساخت انواع مخازن استفاده شود. این نوع ورق شباهت های زیادی به ورق A516 دارد. شباهت نسبی در ترکیب شیمیایی باعث شده تا خواص مکانیکی این دو ورق به یکدیگر نزدیک باشد.
مشابه ورق A516 این محصول نیز در ۴ استاندارد A، B، C و D تولید و راهی بازار میشود. با در نظر گرفتن حجم تقاضا برای این ورق میتوان گفت این ورق A283 در گرید C بیشترین مصرف را دارد. هنگام خرید این نوع ورق آلیاژی از صحت گرید آن که تعیین کننده خواص مکانیکی آن است اطمینان حاصل کنید. این صحت سنجی فقط به کمک تست های شیمیایی و مکانیکی قابل انجام است. بنابراین گواهینامه معتبر این محصول که تایید کننده ترکیب شیمیایی دقیق و خواص مکانیکی آن است را همراه با محصول رویت کنید.
ورق A283 در مقایسه با ورق آلیاژی A516 کاربردهای معمولی تری دارد. مقاومت به حرارت ورق A516 بیشتر است به همین دلیل این ورق در شرایط کاری دشوار تری تاب می آورد. معمولا از ورق A283 برای ساخت مخازن نگه دارنده سوخت و … استفاده میشود.
-ورق آلیاژی A36
به طور کلی ورق فولادی با هدف استفاده در محیط دریایی در استانداردهای متعددی تولید میشود. در این میان ورق آلیاژی A36 را میتوان معروفترین و پرکاربردترین آنها دانست. این ورق که به ورق دریایی نیز معرف می‌باشد به منظور طراحی و تولید بدنه کشتی‌های مختلف مورد استفاده قرار میگیرد. چقرمگی بالا، استحکام خمشی و مقاومت به آب شور دریا از بارز‌ترین ویژگیهای آن می‌باشد. ورق A36 به کمک نورد گرم تولید میشود به همین دلیل در دسته ورق های گرم قرار میگیرد. از لحاظ ترکیب شیمیایی این ورق ترکیبی نزدیک به دو نوع ورق آلیاژی A516 و A283 دارد.
بر خلاف اکثر گریدهای آلیاژی فولاد که بر اساس ترکیب شمیایی دقیق تعیین میشوند ورق آلیاژی A36 بر اساس خواص مکانیکی خود تعیین میشود. یعنی مطابقت خواص مکانیکی با استاندارد ASTM اهمیت بیشتری دارد تا مطابقت ترکیب شیمیایی. هر چند ترکیب شیمیایی آن تعیین کننده خواص مکانیکی است اما مهمترین فاکتور خصوصیات این ورق آلیاژی استحکام تسلیم آن است.
-ورق ضد سایش
از دیگر انواع مهم و پرکاربرد ورق آلیاژی دسته ضد سایش است. این نوع ورق به دلیل سختی بالایی که دارد مقاومت بسیار مناسبی در برابر سایش دارد. سختی مفهومی است که تغییر شکل پلاستیک موضعی در یک ماده را نشان میدهد. سختی بالا به معنای تغییر شکل موضعی کم است. بنابراین ماده سخت میتواند در برابر یک عامل خارجی ساینده تا حد خوبی مقاومت کند. سایش باعث کنده شدن و استهلاک محصول به صورت موضعی می شود که می تواند خطر آفرین باشد.
کربن و منگنز از عناصر آلیاژی‌ای هستند که حضورشان در ورق آلیاژِ باعث تشکیل تعدادی ترکیب سخت و در نتیجه افزایش سختی آلیاژ میشود. یک دسته مهم از خانواده ورق های ضد سایش ورقهای سری ck هستند. از مهمترین انواع این محصولات میتوان به آلیاژهای ck60، k45 و ck75 اشاره کرد. ترکیب شیمیایی این آلیاژها به ترتیب حاوی ۰/۴۵، ۰/۶ و ۰/۷۵ درصد کربن است. هر چه مقدار کربن در فولاد بیشتر شود، سختی و مقاومت به سایش آن نیز افزایش پیدا می‌کند. علت این موضوع تشکیل لایه هایی از فاز سمانتیت است. این فاز که یک کاربید آهنی است سختی بالایی دارد و حضور آن در ساختار ماده باعث افزایش سختی می شود.
در بازار ایران ورق ضد سایش با نام ورق هاردوکس هم شناخته میشود. هاردوکس در واقع نام یک تولید کننده سوئدی است که از اولین تولید کنندگان ورق ضد سایش به حساب می آید. نام گذاری این ورق‌ها بر اساس مقدار سختی آنها نیز انجام میشود. سختی این سه محصول بر حسب برینل به ترتیب ۴۰۰، ۴۵۰ و ۵۰۰ برینل است. بنابراین در ادبیات بازاری ورق هرادوکس ۴۰۰ به معنای ورق ck45 با برند تولید کننده هاردوکس است. از دیگر تولیدکنندگان معروف ورق ضد سایش در سطح دنیا می توان به کارخانه های ولدوکس، دورستات و دیلیدور اشاره کرد.
همچنین فولاد مبارکه و فولاد اکسین اهواز نیز از تولیدکنندگان داخلی ورق آلیاژی ضد سایش هستند و خرید ورق ضد سایش تحت عنوان این برندها هم انجام می شود. این محصول معمولا به صورت شیت فابریک به بازار عرضه میشود. عرض ورق در دو حالت ۱۰۰۰ و ۲۰۰۰ میلیمتر و در طول ۶ متر طراحی و تولید می شود.
3-استیل :
ورق استیل جز یکی از مواردی به شمار می‌رود که خصوصیت های خاص خود را داشته است و بر پایه آهن ساخته می شود ولی در ساخت ورق استیل از آلیاژهای دیگری نیز استفاده میشود که موجب افزایش مقاومت در برابر ضربه خوردگی، انعطاف پذیری و غیره خواهد شد.
ورق استیل به دو شکل شیت و رول در بازار عرضه می گردد و دارای سطحی صاف و براق بوده و همچنین ضد زنگ می باشد.
اگر بخواهیم در مورد خصوصیت ورق استیل مطلبی را بیان کنیم باید به صورت خلاصه ورق استیل را اینگونه توصیف کنیم که ضد اسید، نسوز و روکش دار است و میتوان به صورت براق و مات در بازار آن را خریداری نمود.
ورق استیل در ایران تولید نمی شود و اکثراً در بازار از کشورهای دیگر این ورق وارد میشود که در این رابطه میتوان به کشورهایی همانند چین، ژاپن، اوکراین، فرانسه، آلمان، کره جنوبی و تایوان و غیره اشاره نمود و البته در گذشته ها علاوه بر کشورهای ذکر شده این محصول از آلمان، ژاپن و آمریکا بیشتر وارد می شد اما اگر نگاهی به واردات این روزها داشته باشیم کشورهایی نظیر تایوان و چین و کره بیشتر به چشم می خورند و ورق استیل که توسط کشورهای تایوان و کره جنوبی ساخته می شود نسبت به بقیه دارای کیفیت بالاتری خواهد بود.
البته در کشور ایران نیز اقدامات بسیار خوبی در خصوص تولید ورق استیل صورت گرفته است و در کارخانه های آلیاژی اصفهان و یزد نیز به تعداد محدود این ورق تولید میشود.
یکی از سوالات متداولی که توسط مشتریان در خصوص ورق استیل پرسیده می شود خاصیت ضد زنگ بودن آن می باشد؛ همانطور که ذکر کرده ایم تولید ورقه استیل برپایه آهن بوده است و در ساخت آن از عناصر بسیار متغیری استفاده می شود و به همین جهت موجب شده تا در برابر عواملی چون خوردگی و زنگ دارای مقاومت بالایی باشند و همچنین انعطاف پذیری و استحکام آنها نیز افزایش داشته باشد و در ساخت آن از عناصر بسیار متغیر استفاده گردیده ولی با اضافه کردن عنصری همانند کروم خاصیت ضد زنگ بودن ورق شکل می گیرد و اگر حداقل در استیل ۱۰.۵ درصد کروم وجود داشته باشند قطعاً دارای خصوصیت ضد زنگ می باشد.
ورق استیل در ضخامت های مختلفی تولید می شود و دارای اندازه های متفاوتی می باشد به صورت کلی عرض این ورقه ها در تولید شامل ۱۰۰ و ۱۲۵ و ۱۵۰ سانتی متر می باشد. ورق استیل به دو صورت قطعات مستطیل و مربع تولید می گردد و همان گونه که اشاره کرده ایم که دارای ابعاد متنوع بوده و مقاومت بالایی داشته اند.
کاربرد ورق استیل
در صنایع مختلف می توانیم به عنوان یکی از رایج ترین و کاربردترین مواد خام به ورق استیل اشاره کنیم که دارای کاربردهای بسیار زیادی می باشد و همچنین خصوصیات متفاوت آنها سبب شده تا قیمت ورق استیل نیز متغیر باشد.
تقسیم بندی ورق های استنلس بر پایه آلیاژی بوده که داشته اند و استیل ها دارای چند سری می باشند و معروفترین نوع استیل در بازار به استیل ۳۰۰ و ۴۰۰ اختصاص داشته و خاصیت ضد زنگ در استیل ۳۰۰ وجود دارد.
این گروه از ورق استیل تقسیم بندی های مختلفی دارند که از بین آنها استیل ۳۰۴ از مصرف زیادی برخوردار بوده و معمولاً برای تزیینات و دکوراسیون از استیل گروه ۴۳۰ استفاده می‌کنند که نسبت به استیل سری ۳۰۰ از قیمت مناسب‌تر برخوردار بوده و دارای قابلیت شکل‌پذیری مناسبی هستند. برای وسایل کوچک از استیل سری ۴۰۰ استفاده شده و با اینکه استیل ۴۱۰ مقاومت کمتری در برابر خوردگی دارد اما در مقابل سایش دارای مقاومت قابل قبولی است و می توان در استیل ۴۲۰ آن را پولیش کرد و همین پروسه موجب شده تا برای کارد، قاشق و چنگال از این نوع ورق استیل استفاده شود.
اما بصورت کلی سری ورقهای استیل به گروه های زیر تقسیم بندی می شوند:
- ورق استیل ۳۰۴
- ورق استیل ۴۳۰
- ورق استیل ۴۲۰
- ورق استیل ۳۱۰
- ورق استیل ۳۰۹
- ورق استیل ۲۰۱
- ورق استیل ۳۱۶