فولاد به خودی خود فلزی آلیاژی است که از کربن، سیلیسیوم، منگنز، فسفر و گوگرد تشکیل شده است و امروزه در شکلهای متنوعی همچون شمش، ورق، صفحه، میله، لوله و… تولید می شود. این پنج عنصر در هر فولادی با درصدهای مختلف یافت می شوند و بدون وجود آنها فولادی به دست خواهد آمد که به ندرت قابل استفاده است. در بسیاری از مواقع تولیدکنندگان به فولادی با ویژگی های خاص برای تولیدات خود نیاز دارند و به همین علت به این فولاد، عناصر آلیاژی دیگری مانند کروم، نیکل، مولیبدن و غیره افزوده که به آن فولاد آلیاژی یا ورق آلیاژی می گویند.
به عبارت دیگر، ورق آلیاژی هر نوع فولادی است که به آن، جدا از کربن، یک یا چند عنصر دیگر برای دستیابی به خصوصیات مطلوب تر اضافه شده باشد. این عناصر آلیاژی برای به وجود آوردن ویژگیهای مختلفی نظیر استحکام، درخشش، مقاومت در برابر سایش و مقاومت در برابر خوردگی اضافه می شوند. مقدار این عناصر از ۱ تا ۵۰ درصد متغیر است.
مشابه اکثر ورق های آلیاژی این محصول هم در دسته ورق های گرم قرار میگیرد. ورق آلیاژی A۵۱۶ در حقیقت در یک دسته کلی تر محصولات به نام ورق های آتشخوار قرار میگیرد. این نوع ورق ها به دلیل مقاومت بالایی که در برابر حرارت دارد با نام ورق آتشخوار شناخته میشوند. از دیگر انواع ورق آلیاژی در این نوع میتوان به ورق ۱۷Mn۴ اشاره کرد.
این نوع ورق آلیاژی در ۴ گرید اصلی ۵۵، ۶۰، ۶۵ و ۷۰ تولید و با نامهای A۵۱۶ Gr ۶۵، A۵۱۶ Gr ۶۰، A۵۱۶ Gr ۵۵ و A۵۱۶ Gr ۷۰ تولید و راهی بازار میشود.
ترکیب شیمیایی این محصول در گریدهای مختلف تفاوت اندکی با یکدیگر دارند اما همین تفاوت اندک کافی است تا شاهد خواص مختلف بین این گریدهای ورق آلیاژی A۵۱۶ باشیم. به همین دلایل یکی از مسائل اصلی که هنگام خرید این محصول باید به آن توجه کرد گواهینامه های معتبر محصول است. این گواهینامه ها محصول را از نظر ترکیب شمیایی و خواص مکانیکی مثل مقاومت کششی تایید می کنند.
به واسطه خواص این نوع ورقها کاربرد اصلی آنها در ساخت مخازن حرارتی با دمای کاری بالا میباشد. برای ساخت این مخازن که عمدتا در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی کاربرد دارد.
این نوع ورق آلیاژی به دلیل کاربردی که در ساخت مخازن مختلف پرفشار و کم فشار دارد در زیر گروه ورق های مخزنی قرار میگیرد. قابلیت خمکاری و خواص جوشکاری این ورق باعث شده تا از آن به طور ویژه در ساخت انواع مخازن استفاده شود. این نوع ورق شباهت های زیادی به ورق A۵۱۶ دارد. شباهت نسبی در ترکیب شیمیایی باعث شده تا خواص مکانیکی این دو ورق به یکدیگر نزدیک باشد.
مشابه ورق A۵۱۶ این محصول نیز در ۴ استاندارد A، B، C و D تولید و راهی بازار میشود. با در نظر گرفتن حجم تقاضا برای این ورق میتوان گفت این ورق A۲۸۳ در گرید C بیشترین مصرف را دارد. هنگام خرید این نوع ورق آلیاژی از صحت گرید آن که تعیین کننده خواص مکانیکی آن است اطمینان حاصل کنید.
این صحت سنجی فقط به کمک تست های شیمیایی و مکانیکی قابل انجام است. بنابراین گواهینامه معتبر این محصول که تایید کننده ترکیب شیمیایی دقیق و خواص مکانیکی آن است را همراه با محصول رویت کنید.
ورق A۲۸۳ در مقایسه با ورق آلیاژی A۵۱۶ کاربردهای معمولی تری دارد. مقاومت به حرارت ورق A۵۱۶ بیشتر است به همین دلیل این ورق در شرایط کاری دشوار تری تاب می آورد. معمولا از ورق A۲۸۳ برای ساخت مخازن نگه دارنده سوخت و … استفاده میشود.
این نوع ورق آلیاژی به دلیل کاربردی که در ساخت مخازن مختلف پرفشار و کم فشار دارد در زیر گروه ورق های مخزنی قرار میگیرد. قابلیت خمکاری و خواص جوشکاری این ورق باعث شده تا از آن به طور ویژه در ساخت انواع مخازن استفاده شود. این نوع ورق شباهت های زیادی به ورق A۵۱۶ دارد. شباهت نسبی در ترکیب شیمیایی باعث شده تا خواص مکانیکی این دو ورق به یکدیگر نزدیک باشد.
مشابه ورق A۵۱۶ این محصول نیز در ۴ استاندارد A، B، C و D تولید و راهی بازار میشود.
با در نظر گرفتن حجم تقاضا برای این ورق میتوان گفت این ورق A۲۸۳ در گرید C بیشترین مصرف را دارد. هنگام خرید این نوع ورق آلیاژی از صحت گرید آن که تعیین کننده خواص مکانیکی آن است اطمینان حاصل کنید.
این صحت سنجی فقط به کمک تست های شیمیایی و مکانیکی قابل انجام است. بنابراین گواهینامه معتبر این محصول که تایید کننده ترکیب شیمیایی دقیق و خواص مکانیکی آن است را همراه با محصول رویت کنید. ورق A۲۸۳ در مقایسه با ورق آلیاژی A۵۱۶ کاربردهای معمولی تری دارد. مقاومت به حرارت ورق A۵۱۶ بیشتر است به همین دلیل این ورق در شرایط کاری دشوار تری تاب می آورد. معمولا از ورق A۲۸۳ برای ساخت مخازن نگه دارنده سوخت و … استفاده میشود.
از دیگر انواع مهم و پرکاربرد ورق آلیاژی دسته ضد سایش است. این نوع ورق به دلیل سختی بالایی که دارد مقاومت بسیار مناسبی در برابر سایش دارد. سختی مفهومی است که تغییر شکل پلاستیک موضعی در یک ماده را نشان میدهد. سختی بالا به معنای تغییر شکل موضعی کم است. بنابراین ماده سخت میتواند در برابر یک عامل خارجی ساینده تا حد خوبی مقاومت کند. سایش باعث کنده شدن و استهلاک محصول به صورت موضعی می شود که می تواند خطر آفرین باشد.
کربن و منگنز از عناصر آلیاژیای هستند که حضورشان در ورق آلیاژِ باعث تشکیل تعدادی ترکیب سخت و در نتیجه افزایش سختی آلیاژ میشود. یک دسته مهم از خانواده ورق های ضد سایش ورقهای سری ck هستند. از مهمترین انواع این محصولات میتوان به آلیاژهای ck۶۰، k۴۵ و ck۷۵ اشاره کرد. ترکیب شیمیایی این آلیاژها به ترتیب حاوی ۰/۴۵، ۰/۶ و ۰/۷۵ درصد کربن است. هر چه مقدار کربن در فولاد بیشتر شود، سختی و مقاومت به سایش آن نیز افزایش پیدا میکند. علت این موضوع تشکیل لایه هایی از فاز سمانتیت است. این فاز که یک کاربید آهنی است سختی بالایی دارد و حضور آن در ساختار ماده باعث افزایش سختی می شود.
در بازار ایران ورق ضد سایش با نام ورق هاردوکس هم شناخته میشود. هاردوکس در واقع نام یک تولید کننده سوئدی است که از اولین تولید کنندگان ورق ضد سایش به حساب می آید. نام گذاری این ورقها بر اساس مقدار سختی آنها نیز انجام میشود. سختی این سه محصول بر حسب برینل به ترتیب ۴۰۰، ۴۵۰ و ۵۰۰ برینل است.
بنابراین در ادبیات بازاری ورق هرادوکس ۴۰۰ به معنای ورق ck۴۵ با برند تولید کننده هاردوکس است. از دیگر تولیدکنندگان معروف ورق ضد سایش در سطح دنیا می توان به کارخانه های ولدوکس، دورستات و دیلیدور اشاره کرد.
همچنین فولاد مبارکه و فولاد اکسین اهواز نیز از تولیدکنندگان داخلی ورق آلیاژی ضد سایش هستند و خرید ورق ضد سایش تحت عنوان این برندها هم انجام می شود. این محصول معمولا به صورت شیت فابریک به بازار عرضه میشود. عرض ورق در دو حالت ۱۰۰۰ و ۲۰۰۰ میلیمتر و در طول ۶ متر طراحی و تولید می شود.